گزارش کوتاه نشست علمی کارشناسی (وبینار)
مفهوم اوراسیای مرکزی
مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران با همکاری انجمن ایرانی مطالعات منطقه ای (کارگروه اوراسیای مرکزی)
سخنرانان
دکتر بهرام امیر احمدیان
دکتر جهانگیر کرمی
سه‌شنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۹
ساعت ۱۷-۱۸:۳۰
گزارش کوتاه نشست علمی-کارشناسی " مفهوم اوراسیای مرکزی"
نشست علمی-کارشناسی "مفهوم اوراسیای مرکزی" از سوی مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی دانشگاه تهران با همکاری انجمن علمی ایرانی مطالعات منطقه‌ای (کارگروه اوراسیای مرکزی)، در تاریخ 19 اسفند 1399 به صورت وبینار برگزار شد. در این نشست دکتر بهرام امیراحمدیان استاد مدعو دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و دکتر جهانگیر کرمی دانشیار روابط بین‌الملل دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، به طرح دیدگاههای خود پرداختند. مدیر نشست نیز دکتر الهه کولایی بود.
در نود و پنجمین نشست علمی-کارشناسی مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی، دکتر کولایی ابتدا مقدمه‌ای از مفهوم اوراسیای مرکزی طرح کردند و از دکتر امیراحمدیان درخواست کردند که به طرح بحث خود بپردازند.
دکتر امیر احمدیان در آغاز گفتند: آیا برداشتی که ما از اوراسیا داریم با برداشتی که دیگر محافل و مراکز تحقیقاتی دارند، یکسان است؟ از نظر مفهومی، اوراسیا یک قاره بزرگ است که حتی در برخی رویکردها، آفریقا را هم شامل می‌شود. اوراسیا یک توده بزرگ بهم پیوسته است که به وسیله اقیانوس احاطه شده است. با این وجود، همانطور که خاورمیانه با نگاهی غربی تعریف شده است، در تعریف اوراسیا نیز بخشی از اروپا را آورده‌اند و سپس آسیا را به آن اضافه کرده‌اند. در واقع اوراسیا یک قلمرو بزرگ در آسیا و اروپا تعریف شده است. ایشان افزودند: از دیدگاه سیاسی، این منطقه دولت‌های پرشمار و مردمان گوناگونی دارد. اما شاید اصطلاح «اوراسیا» یک ساختار ژئوپلیتیکی، شعار سیاسی، آرزوی اقتصادی و ساختی ایدئولوژیک و تلاشی برای انتقال پویایی به اتحادیه اقتصادی اروسیا هم برآورد شود. با این نگاه، اگر اتحادیه اقتصادی اوراسیا بخواهد قدرت بگیرد؛ باید چنین ساختاری تعریف شده باشد. مهم‌تر از همه این مفهوم به دنبال نظمی جدید و پسا‌آمریکایی است که در آن روسیه نقش بنیادین دارد.
در ادامه دکتر کرمی به طرح دیدگاههای خود پرداختند. ایشان گفتند: در مورد اوراسیای مرکزی، درحدود یک و نیم قرنی که از پیدایش مفهوم ژئوپلیتیک گذشته است، شاهد تحولاتی در این مفهوم هستیم. ژئوپلیتیک از مفهوم مکانیبودن قلمروها، به مفهوم «فضا» تغییر پیدا کرده است. به نوعی از «ایستایی» به «پویایی» و از «داده بودن» به «گفتمان بودن» و از «قلمرو بودن» به «برساختگی» و از کاری تنها مربوط به «قدرت های بزرگ» به کاری «جهانی و مربوط به همه دولت‌ها و ملت‌ها و بشریت» تبدیل شده است. ایشان در ادامه با طرح این پرسش که «در یک ونیم سده گذشته از ابتدای پیدایش مفهوم اوراسیا در قرن نوزدهم تا امروز که این مفهوم باز تولید شده، چه تحولی در مفهوم اوراسیای مرکزی ایجاد شده است؟» گفتند: ما هیچ مفهوم ثابتی از مناطق در حوزه ژئوپلیتیک نداریم و اختلاف‌نظرها بسیار زیاد است. این اختلاف نظر طبیعی است و بخش مهم آن به این دلیل است که مفاهیم، بازتولید قدرت هستند. قدرت این مفاهیم را تولید کرده و سعی می‌کند از این راه بر اقدامهای خود مشروعیت ببخشد.
در پایان این نشست، دکتر کولایی از حضور آقایان دکتر امیر احمدیان و دکتر کرمی تشکر کردند.